اندازه گیری با ساعت های اندازه گیری معمولی در حالت افقی

در تفکر سنتی، ماشین های CNC یا وسایل اندازه گیری کاملاً بدون خطا و صد در صد قابل اعتماد دانسته می شوند؛ به ویژه آنکه از برند معروفی باشد. غافل از این نکته ساده پیش پا افتاده که هر نوع ماشین یا وسیله ای نیاز به کالیبراسیون و تعیین میزان خطاها دارد تا در کاربرد مناسب خود مصرف شود یا به نحوی استفاده شود که از خطاهای آن اجتناب گردد.

به عنوان نمونه می توان از ساعت اندازه گیری که یک وسیله حساس و دقیق اندازه گیری است نام برد. شرکت های سازنده در راهنمای فنی استفاده از تجهیزات اندازه گیری خود توصیه می کنند از ساعت اندازه گیری معمولی (Dial indicator) تا حد امکان، در حالت عمودی رو به پایین استفاده شود. از آنجا که نیروی اندازه گیری در حالت عمودی رو به پایین با حالت های افقی و عمودی رو به بالا متفاوت است، احتمال بروز خطا در اندازه گیری در این دو وضعیت وجود دارد. لذا سازنده بدون کالیبراسیون و کنترل تکرار پذیری توسط کاربر در این وضعیت ها، صحت کارکرد ساعت معمولی را تضمین نمی کند. در این حالت ها (مخصوصا حالت افقی) ابتدا بایستی با چندین بار اندازه گیری با کمک گیج بلوک ها (حداقل ۵ بار)، تکرارپذیری ساعت تست شود و پس از اطمینان، اقدام به اندازه گیری شود.

برای پرهیز از خطای احتمالی در این موقعیت ها، توصیه می شود برای حالت افقی از ساعت اندازه گیری شیطانکی (Dial Test Indicator) استفاده شود.

بهتر است ساعت اندازه گیری در وضعیت نزدیک به آزاد (یعنی حالتی که فنر ساعت نزدیک به باز شده ترین حالت است) مورد استفاده قرار بگیرد. بدین ترتیب بیشترین دقت(به بیان بهتر کمترین عدم دقت)، بیشترین حساسیت و مهمتر از دو مورد قبلی کمترین واریانس حاصل می شود. یک عادت غلط رایج در استفاده از ساعت های اندازه گیری استفاده از آنها در حالت فشرده شده است که مورد تایید نمی باشد.

خطای کوسینوسی در ساعت های اندازه گیری شیطانکی

وقتی ساعت های اندازه گیری ما را گول می زنند

شناخت خطای ناشی از استفاده نادرست از وسایل اندازه گیری یکی از نکات مهمی است که بایستی مورد توجه کاربران این وسایل قرار گیرد. از آنجا که ساعت اندازه گیری معمولا در مراحل مهم کنترل کیفی و به عنوان یک مرجع مورد استفاده قرار می‌گیرد، نباید تردیدی در مقدار خوانده شده از ساعت وجود داشته باشد.

در مورد خطای اندازه‌گیری ساعت اندازه‌گیری معمولی در حالت افقی در مطلب “کالیبراسیون و ساعت اندازه‌گیری” (مطلب در سایت، مطلب در تلگرام) صحبت شد. در این مطلب درباره خطای کوسینوسی در ساعت های اندازه‌گیری شیطانکی صبحت می شود.

در ساعت اندازه‌گیری معمولی خطای کوسینوسی هنگامی رخ می دهد که سوزن ساعت با راستای اندازه‌گیری (که عمود بر سطح کار است) زاویه داشته باشد. ممکن است تصور شود که در ساعت شیطانکی این خطا وجود ندارد. اما در این ساعت نیز همانند  نوع معمولی آن خطای کوسینوسی در نمایش اندازه وجود دارد. برای پرهیز از خطای کوسینوسی در ساعت شیطانکی، زاویه سوزن ساعت نسبت به سطح اندازه‎‌گیری (Ѳ) باید به حداقل مقدار ممکن برسد. در شکل شیوه به حداقل رساندن این زاویه در موقعیت های مختلف اندازه‌گیری نشان داده شده است.

در صورتی که موقعیت قرارگیری ساعت به نحوی نبود که بتوان زاویه  Ѳ را به حداقل رساند، بایستی عدد خوانده شده از ساعت در ضریب جبران که همان کوسینوس زاویه است (جدول زیر) ضرب شود تا اندازه درست حاصل شود. همانطور که از جدول دیده می شود در صورتی که زاویه به ۶۰ درجه برسد، عدد خوانده شده از روی ساعت دو برابر مقدار واقعی است. یعنی ساعت اندازه را دو برابر بزرگتر از آنچه واقعا هست نشان می دهد.